تاریخچه
با توجه به مطالعات باستان شناسی و تاریخی سابقه ی سکونت در این نقطه از ایران زمین به هزاره ی دوم و سوم پیش از میلاد باز می گردد. بعدها تمدن هایی در این سرزمین شکل گرفت که هنوز آثاری از آن ها در تپه های باستانی و نقاط مختلفی از این سرزمین وجود دارد . که خود حکایت از رد پای اقوام مختلف است.
آثار دوره ی ایلامی و ماقبل تاریخ که در تپه های باستانی قیجه، گل محمد، امامزاده عبدالله و عباسلو ساوه، مناطق باستانی بالا و پایین مشهد زلف آباد تفرش، تپه ی چلبی ساروق اراک کشف شده، نشان از سکونت و قدمت اقوام ایلامی در منطقه استان مرکزی دارد.
بر پایه ی منابع تاریخی، استان مرکزی در هزاره ی نخست پیش از میلاد جزء ایالات ماد بزرگ بود که به تمام بخش مرکزی و غربی ایران را در برمی گرفته و از کانون های قدیم استقرارهای انسانی در فلات ایران به شمار می رود.
در زمان سلوکیان این منطقه، به ویژه بخش شمالی آن (دهستان خورهه) مورد توجه یونانی ها قرار گرفت. در زمان خسرو پرویز ساسانی، ایران به چهار بخش به نام های باختر (شمال)، خورآیان یا خورآسان (مشرق)، نیمروز (جنوب) و خوربَران یا خوروَران (مغرب) تقسیم می شد. استان مرکزی در قلمرو خوربران قرار داشت.
در سده های نخستین اسلامی این منطقه به نام «ایالت جبال» یا «قهستان» تغییر نام داد. این منطقه در سده ی دوم هجری قمری همراه با همدان، ری و اصفهان به نام «عراق عجم» معروف شد. در آغاز سده ی چهارم هجری قمری، خورهه به عنوان یکی از شهرهای معروف ایالت جبال بود.
در روزهای پایانی همین سده، تفرش به عنوان کانون درجه اول شهری و محلات، خورهه و خمین به عنوان کانون های مبادله ی درجه دوم مطرح بودند. شهرهای مذکور در دوره ی صفوی نیز آباد و فعال بودند. در دوره ی قاجار هسته ی مرکزی اراک فعلی روی به آبادانی نهاد.
در چند دهه ی اخیر با توسعه ی راه آهن و احداث کارخانجات متعدد، به مرور چهره ی این منطقه عوض شد و بعد از تقسیمات جدید کشوری و ایجاد استان تهران و مرکزی، این استان به مرکزیت اراک به وجود آمد.
استان مرکزی از شمال به استانهای تهران و زنجان و از مغرب به استان همدان و از جنوب به استان اصفهان و لرستان و از شرق به استانهای اصفهان و تهران محدود است.
--------------------------------------
استان مرکزی با مساحتی معادل 29127 کیلومترمربع، یک ممیز هشتاد و دو صدم درصد از کل مساحت کشور را در برگرفته است.
استان مرکزی تقریباًدر مرکز ایران بین 33 درجه و 30 دقیقه و 35 درجه و 35 دقیقه عرض شمالی و 48 درجه و57 دقیقه و 51 درجه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است. استان مرکزی که از یک طرف در کویر مرکزی و از طرف دیگر در محل زاویه چین خوردگی البرز و زاگرس واقع شده است دارای آب و هوائی متنوع است. در مناطق کوهستانی ریزشهای جوی اغلب بصورت برفی و در مناطق کم ارتفاع بیشتر بصورت باران ظاهر میشود.
تقسیمات سیاسی استان: طبق آخرین تقسیمات کشوری استان مرکزی دارای 12 شهرستان، 23 بخش، 33 شهر و 66دهستان و1342 روستا میباشد 46 آبادی خالی از سکنه است. مرکز این استان شهر اراک و شهرستان های تابعه آن آشتیان، تفرش، خمین، خنداب، دلیجان، زرندیه، ساوه، شازند، فراهان، کمیجان و محلات است.
پهناورترین شهرستــان این استان، شهر اراک با مساحتی حدود 5595 کیلومتر مربع و کم وسعتترین آن شهرستان آشتیان با مساحت 1236 کیلومتر مربع میباشد.